Uit de medische hoek
Artrose: een aandoening van het gewrichtskraakbeen waarover heel
wat onduidelijkheid bestaat. In dit artikel gaat fysiotherapeute Wilma
Thijs van het gezondheidscentrum Achtse Barrier in op artrose. Wat is
artrose, hoe ontstaat het en wat kunnen we doen om het zoveel mogelijk
te voorkomen?
“Artrose is een veelvoorkomende gewrichtsaandoening”, zegt Wilma.“Artrose kan in alle gewrichten voorkomen, maar je ziet toch vaak dat het in
de nek, de onderrug, de knieën, de heupen en de duimen de kop opsteekt.
Artrose kan op elke leeftijd voorkomen, maar de kans neemt toe als je ouder
wordt. Van de 55-plussers heeft ongeveer 20% een vorm van artrose. Ook
komt het meer voor bij vrouwen dan bij mannen.”
Enzymen
Voor zover de beschrijving van het vóórkomen van artrose, maar wat is het
nu precies? Wilma: “Een gewricht bestaat uit twee botuiteinden die bekleed
zijn met kraakbeen. Bij een gezond gewricht is dit gewrichtskraakbeen dik.
Het zorgt ervoor dat de botuiteinden soepel kunnen bewegen. Daarnaast
heeft het een schokdempende werking waardoor grote krachten kunnen worden
opgevangen. Bij artrose wordt de kwaliteit van dit gewrichtskraakbeen
minder. Het lijkt erop dat bepaalde enzymen een rol spelen bij de afbraak ervan.
Hoe we dit proces kunnen stoppen, weten we nog niet precies. In elk
geval heeft het kraakbeen zijn waterbindende eigenschappen verloren waardoor
de veerkracht vermindert.”
Er zijn heel wat oorzaken voor het veranderen van de structuur van het gewrichtskraakbeen.
Aanleg, erfelijkheid, overgewicht en de bouw van een gewricht
bijvoorbeeld. Ook overbelasting van het gewricht is vaak de oorzaak
van artrose. “Niet een normale, maar juist een te hoge belasting, bijvoorbeeld
door zwaar lichamelijk werk, leidt tot een versnelde afbraak van het kraakbeen.
We zien dat artrose vaker voorkomt bij mensen die veel knielen, hurken
en zwaar tillen, terwijl vreemd genoeg ook te weinig belasting ongunstig
is voor het kraakbeen. De kunst is dan ook om een evenwicht te vinden tussen
over- en onderbelasting. Ook botbreuken blijken op latere leeftijd soms
aanleiding voor artrose.”
Symptomen
De mate waarin het kraakbeen wordt aangetast, varieert. Het komt voor dat
op de röntgenfoto ernstige afwijkingen te zien zijn, maar dat er toch weinig
klachten zijn. En omgekeerd: artrose geeft soms maanden klachten en daarna
weer een hele tijd niet. Wilma: “Artrose uit zich vooral in pijn en stijfheid en
13
minder makkelijk te bewegen gewrichten. Ook crepitatie – een krakend geluid
bij het bewegen – komt voor, maar dit zegt niets over de ernst van de aandoening.
Artrose leidt soms ook tot ontstekingen, als gevolg van vrijgekomen
kraakbeendeeltjes in het gewricht.”
Bij artrosetherapie is oefenen erg belangrijk. In en na een periode met pijn
wordt het gewricht stijver en neemt de spierkracht af. Door het minder bewegen
gaat ook het uithoudingsvermogen achteruit. Oefentherapie is erop gericht
de soepelheid, de spierkracht en het uithoudingsvermogen weer te herstellen,
terwijl massage de pijn vermindert, waardoor het oefenen beter lukt.“In periodes waarin de klachten van de artrose verminderd zijn is het goed
om zelf veel te bewegen, zonder overbelasting natuurlijk”, zegt Wilma.
Tips
Bij artrose geldt: alle veelzijdige bewegingsvormen zijn goed. Goede activiteiten
zijn bijvoorbeeld wandelen, fietsen en zwemmen, maar ook tai-chi, fitness
en volksdansen zijn goede bewegingsvormen. Sporten waarbij onverwachte
bewegingen worden gemaakt, denk aan volleybal, tennis en badminton, zijn
minder geschikt, omdat onverwachte bewegingen en het vele springen de
gewrichten te zwaar belasten. Ook moet je zware belasting, bijvoorbeeld hurken,
knielen en veel traplopen vermijden. “Artrose kun je op verschillende
voorkomen. Zo is het goed overgewicht te vermijden”, weet Wilma. “Ook
moet je veel bewegen zodat spieren en gewrichten in conditie blijven. Draag
goede schoenen met schokdempende zolen en verander regelmatig van
houding. Eenvoudige regeltjes waarmee je makkelijk rekening kunt houden
en waarmee je artrose voor een groot deel voor kunt blijven.”
